Ebifo by'Abantu Abakadde

Biki ebiri mu bifo by’abantu abakadde?

Ebifo by’abantu abakadde birina ebintu bingi eby’enjawulo ebiyamba abantu abakadde okuba n’obulamu obulungi era obw’essanyu. Ebimu ku bintu ebisangibwa mu bifo bino mulimu:

• Amaka amatono oba obusenge obw’enjawulo obw’okubeeramu

• Ebifo eby’awamu eby’okukuŋŋaaniramu n’okwesanyusaamu

• Ebifo eby’okukola emirimu egy’enjawulo n’okwesanyusaamu

• Ebifo eby’okufuniramu obujjanjabi obw’enjawulo

• Ebifo eby’okulya n’okufuna emmere ennungi

• Okulabirirwa n’okuyambibwa mu bulamu obwa bulijjo

Nsonga ki ezireetawo okusalawo okugenda mu kifo ky’abantu abakadde?

Waliwo ensonga nnyingi eziyinza okuleetawo okusalawo okugenda mu kifo ky’abantu abakadde:

• Okwetaaga obuyambi mu bulamu obwa bulijjo

• Okwetaaga obujjanjabi obw’enjawulo

• Okwetaaga okuba mu kitundu ekirungi n’abantu abalala

• Okwagala okuwona obuzibu obw’okuba wekka

• Okwetaaga okuba mu kifo ekirimu obukuumi n’emirimo egy’enjawulo

• Okwetaaga okuwona emirimu egy’okulabirira amaka

Magoba ki agali mu kubeera mu kifo ky’abantu abakadde?

Okubeera mu kifo ky’abantu abakadde kirina amagoba mangi, nga mulimu:

• Okuba mu kitundu ekirungi n’abantu ab’emyaka gyabwe

• Okufuna obujjanjabi obwetaagisa buli kiseera

• Okuba n’emikisa egy’okwesanyusaamu n’okukola emirimu egy’enjawulo

• Okuwona emirimu egy’okulabirira amaka

• Okuba mu kifo ekirimu obukuumi bw’ekitongole

• Okufuna emmere ennungi n’ey’obulamu

Nsonga ki ezireetawo okusalawo ku kifo ky’abantu abakadde ekirungi?

Okusalawo ku kifo ky’abantu abakadde ekirungi kyetaagisa okulowooza ku nsonga nnyingi:

• Obukulu bw’ebifo n’emirimu egyetaagisa

• Obukugu bw’abakozi n’omuwendo gwabwe

• Embalirira y’obujjanjabi n’obuyambi obwetaagisa

• Ebifo eby’okwesanyusaamu n’okukola emirimu egy’enjawulo

• Ekitundu ekifo mwe kiri n’enkola yaakyo

• Embalirira y’emmere n’obulungi bwayo

• Obukuumi bw’ekifo n’enkola zaakyo

Mbeera ki eziyinza okuba mu bifo by’abantu abakadde?

Ebifo by’abantu abakadde birina embeera ez’enjawulo ezituukiriza ebyetaago by’abantu ab’enjawulo:

• Ebifo eby’okubeeramu byokka

• Ebifo eby’obuyambi obw’ekitundu

• Ebifo eby’obuyambi obungi

• Ebifo by’abantu abalina endwadde ez’enjawulo

• Ebifo eby’obujjanjabi obw’enjawulo

• Ebifo eby’obujjanjabi obw’ekiseera ekimpi

Emiwendo gy’ebifo by’abantu abakadde giri gitya?

Emiwendo gy’ebifo by’abantu abakadde gyawukana nnyo okusinziira ku bifo n’emirimu egyetaagisa. Wammanga waliwo ebimu ku by’okulabirako by’emiwendo gy’ebifo by’abantu abakadde mu Uganda:

---

Ekika ky’Ekifo	Omuwendo gwa Buli Mwezi (UGX)	Ebirimu
Ekifo ky’Okubeeramu Kyokka	500,000 - 1,000,000	Okubeera, Emmere, Ebyokuzannya
Ekifo ky’Obuyambi Obw’ekitundu	1,000,000 - 2,000,000	Okubeera, Emmere, Obuyambi mu Bulamu Obwa Bulijjo
Ekifo ky’Obuyambi Obungi	2,000,000 - 4,000,000	Okubeera, Emmere, Obuyambi Obungi, Obujjanjabi

---

Emiwendo, ensasula, oba okubalirira okw’ensimbi okwogereddwako mu kitundu kino kusinziira ku bumanyirivu obusinga okuba obwa kaakano naye kiyinza okukyuka mu biseera eby’omu maaso. Kirungi okunoonyereza ng’tonnakolera ku nsonga z’ensimbi.

Okumaliriza, ebifo by’abantu abakadde by’ebifo ebirungi nnyo eri abantu abakadde okuwummuliramu mu mirembe era n’okufuna obujjanjabi obwetaagisa. Biwa abantu abakadde omukisa okuba mu kitundu ekirungi n’abantu ab’emyaka gyabwe, nga bafuna n’obuyambi mu bulamu bwabwe obwa bulijjo. Okusalawo ku kifo ky’abantu abakadde ekirungi kyetaagisa okulowooza ku nsonga nnyingi, nga mulimu obukulu bw’ebifo, obukugu bw’abakozi, embalirira y’obujjanjabi, n’ebifo eby’okwesanyusaamu. Ebifo by’abantu abakadde birina embeera ez’enjawulo ezituukiriza ebyetaago by’abantu ab’enjawulo, era emiwendo gyabyo gyawukana okusinziira ku bifo n’emirimu egyetaagisa.